Атауы:
Тас мүсін.

Сипаттамасы:
Бұл ескерткіш — адам бейнесін стилизацияланған түрде сомдаған монументалды тас мүсін. Басы трапеция пішіндес, алдыңғы бетінде жүрек тәрізді контурмен берілген бет әлпетінің сызықтары ойылып түсірілген. Жоғарғы бөлігінде қастың сұлбасы айқын байқалады, төменгі жағы сүйірленіп келген иекпен аяқталады. Бет әлпеті ірі, сопақша, бет сүйектері шығыңқы, көздері кішкентай, аузы ашық күйде бейнеленген.

Қолдары ұзын әрі дене бойымен төмен қарай бағытталған. Қолдарының төменгі бөлігі іш деңгейінде түйісіп, екі қолымен ыдысты ұстап тұр. Бұл — түркі дәуіріне тән мемориалдық мүсіндерге ортақ иконографиялық белгі. Мұндай композиция — қайтыс болған тұлғаның рухына тағзым ету, еске алу және құрбандық рәсімдерімен байланысты көне идеологиялық символизмнің көрінісі.

Тас өңдеу техникасы жоғары деңгейде: мүсіннің пропорциялары үйлесімді, бет әлпетінің пластикасы мен қол қозғалысы нақты берілген. Қолында ыдыс ұстаған бейне — түркі дәуірінің жерлеу және еске алу рәсімдеріндегі «құрбандық ыдысы» ұғымымен сабақтас. Бұл деталь — мүсіннің культтік және мемориалдық қызметін дәлелдейді.

Мұндай тас мүсіндер әдетте киелі жерлерде, қорымдар мен ескерткіштік кешендерде, кейде балбал тізбектерімен қатар орнатылады. Ерейментау өңірінен табылған бұл мүсін де дәл осындай діни-ритуалдық дәстүрдің археологиялық айғағы болып табылады.

Сарыарқа мен Ерейментау өңірлерінен табылған ортағасырлық тас мүсіндер түркі дәуірінің мемориалдық өнерінің дамыған кезеңін көрсетеді. Бұл аймақ ескерткіштері адам бейнесін стилизацияланған түрде беріп, көбінесе қолында ыдыс немесе қару ұстаған тұлғаларды бейнелейді. Мұндай иконографиялық шешімдер жерлеу, құрбандық және ата-баба культімен тығыз байланысты.

Сарыарқаның бұл тобы VIII–X ғасырларға жатады және түркі рухани мәдениетінің көркем, идеологиялық әрі мемориалдық дәстүрін бейнелейтін маңызды археологиялық кешен болып саналады.

Көлемі:
Биіктігі – 113 см;
Бас бөлігінің ұзындығы – 43 см;
Иықтарының ені – 44,5 см;
Белінің ені – 45 см.

Табылған жері:
Қазақстан Республикасы, Ақмола облысы, Ерейментау ауданы. 1990 жылдары археолог Кемел Ақышев басқарған археологиялық барлау жұмыстары барысында табылған.
Обнаружено в ходе археологической разведки, проведённой под руководством археолога Кемеля Акишева в 1990-е гг.

Фондқа тапсырған:
К. Ақышев атындағы археология ғылыми-зерттеу институты, 2020 жыл.
Дерек көз: Ермоленко Л.Н. Средневековые каменные изваяния казахстанских степей (типология, семантика в аспекте военной идеологии и традиционного мировоззрения). — Новосибирск: Издательство Института археологии и этнографии СО РАН, 2004. — 132 с.

https://archeo-lib.kz/assets/1ermolenko_l_n_srednevekovye_kamennye_izvayaniya_kazakhstansk.pdf