• 

• 

Қыш-құмыра (ішінде табиғи битум сұйықтығы бар).

Сипаттамасы: Саз балшықтан қыш шеберінің станогында өте ұқыпты дайындалған. Ернеуі сәл сыртқа қайырылған, мойны қысқа әрі иілген, денесі шар тәрізді, тұтқасы «Г» әрпі пішіндес. Саз балшық жоғары сапада иленіп, сырт беті жылтыратылып, жоғары температурада күйдірілген. Құмыраның ішкі беті тегіс, тұтқасы мойын мен иықтың түйіскен жеріне берік жалғасқан.

Археологиялық контекст бойынша, бұл құмыра өндірістік-технологиялық мақсатта қолданылған. Ол Бытығай қалашығының солтүстік-шығыс бөлігіндегі өндірістік цех аумағынан, in situ күйінде, яғни бастапқы қалпында табылған. Құмыра жер бетінің шамамен 70 см тереңдігінде көмілген, ал үсті күйдірілген қызыл кірпіш сынықтарымен жабылған.

Құмыра ішінде қою, қара түсті, тұтқыр органикалық сұйықтық табылған. Зертханалық химиялық талдау нәтижесі бойынша, бұл заттың құрамы табиғи битум екені анықталған. Бұл — археологиялық контексте сирек сақталатын табиғи органикалық материал.

Ғалымдардың пайымдауынша, бұл битум су өткізбейтін немесе құрылыс-жабысқақ материал ретінде, сондай-ақ қабырға немесе қыш бұйымдарын сырлау мен глазурьлеу процесінде пайдаланылған болуы мүмкін. Бытығай қалашығында табылған өндірістік пештер мен шеберхана құрылымдары осы тұжырымды растайды.

Көлемі:

Биіктігі – 47 см;

Мойны – 75×85 мм;

Денесінің ең үлкен диаметрі – 250–260 мм;

Түбі – 155×160 мм.

Табылған жері:

Қазақстан Республикасы, Ақмола облысы, Қорғалжын ауданы

2021 жыл.

Ортағасырлық «Бытығай» қалашығы, XIV–XV ғғ.

Ғылыми дереккөз:

Сәкенов С.К., Бөрібаева С.Б., Букешева Г.К., Кукушкин А.И. Новые исследования на городище Бытыгай.

(Археология Казахстана, 2021)

https://cyberleninka.ru/article/n/novye-issledovaniya-na-gorodische-bytygay